Archif Newyddion

Dyfodol cymunedau Cymraeg - gosod her i’r Llywodraeth
21/05/2025 - 13:12
Ddeng mis ers cyhoeddi adroddiad y Comisiwn Cymunedau Cymraeg, disgwylir i Lywodraeth Cymru gyhoeddi ymateb i’r argymhellion ar Faes Eisteddfod yr Urdd ym Margam, ar Ddydd Iau, 29 Mai - ac mae Cymdeithas yr Iaith wedi gosod her iddyn nhw. Bydd y Gymdeithas yn marcio llwyddiant y Llywodraeth ar sail derbyn argymhellion a gweithredu arnynt yn gyflym, yn yr un ffordd ag y bydd disgyblion a myfyrwyr fydd ar y maes yn cael eu marcio ar eu llwyddiant addysgol. Yna, ceir sgôr terfynol i adlewyrchu ansawdd gwaith cartref y Llywodraeth.
darllen

Dros 100 o gerddorion wedi cyhoeddi datganiad ar y cyd, yn datgan "nad Kneecap yw'r stori, ond y gyflafan yn Gasa."
13/05/2025 - 15:10
Fel un o brif hyrwyddwyr a chefnogwyr y sîn gerddoriaeth yng Nghymru, rydyn ni'n cefnogi datganiad gan dros 100 o gerddorion Cymraeg sydd wedi mynegi eu cefnogaeth i'r band o Iwerddon, Kneecap. Daeth Kneecap dan y lach yn ddiweddar am feirniadu Israel yn hallt ac am ddatgan eu cefnogaeth i'r Palestiniad.  Mae'r cerddorion Cymraeg hefyd yn mynegi hefyd eu cefnogaeth gref i'r Palestiniaid yn yr argyfwng enbyd a'r gorthrwm llethol maent yn wynebu, ac yn galw am gyfiawnder a heddwch i'r Palestiniaid.
darllen

Beirniadu Llywodraeth Cymru am wanhau cynllun datganoli darlledu - Gweinidog yn anwybyddu’r ‘ffordd goch Gymreig’
12/05/2025 - 16:41
Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi na fydd yn parhau â chynlluniau i sefydlu Corff Cynghori ar Ddarlledu a Chyfathrebu i Gymru, yn groes i addewid. Mewn datganiad ym mis Mawrth 2024, fe wnaeth Dawn Bowden, y Gweinidog Diwylliant ar y pryd, gyhoeddi bwriad i sefydlu corff fyddai, ymhlith pethau eraill, yn “archwilio cynlluniau ar gyfer fframwaith darlledu a chyfathrebu amgen pe bai darlledu yn cael ei ddatganoli a bydd yn parhau i adolygu'r achos dros sefydlu Awdurdod Darlledu a Chyfathrebu i Gymru yn y dyfodol.”
darllen

Gruff Rhys i Chwarae yn Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam
11/05/2025 - 08:00
Rydyn ni'n falch o gyhoeddi y bydd y canwr Gruff Rhys yn cynnal gig mawr ar Nos Wener wythnos yr Eisteddfod Genedlaethol yn Neuadd William Aston ar gampws Prifysgol Wrecsam. Wrth gyhoeddi'r newydd, dywedodd Nia Marshall ar ran Pwyllgor Trefnu Lleol y Gymdeithas "Dyma'r tro cyntaf ers 2005 i Gruff chware'n ystod wythnos yr Eisteddfod, a tydy o rioed wedi chware o'r blaen efo'r band llawn.
darllen

Bil y Gymraeg ac Addysg: colli cyfle i roi addysg Gymraeg i bawb
06/05/2025 - 19:09
Wedi i Senedd Cymru heddiw wrthod nifer o welliannau i Fil y Gymraeg ac Addysg, gan gynnwys gwelliant fyddai wedi cynnwys targed yn y Bil o ran faint o blant fydd yn cael addysg Gymraeg erbyn 2050, mae perygl na fydd y Bil yn gwneud llawer mwy na pharhau â’r drefn fel ag y mae. Dywedodd Toni Schiavione, Cadeirydd Grŵp Addysg Cymdeithas yr Iaith:
darllen

Galw ar Aelodau’r Senedd i gefnogi gwelliant “annigonol ond hanfodol” i gynlluniau addysg Gymraeg
29/04/2025 - 16:00
Wythnos cyn trafodaeth hollbwysig yn y Senedd ar Fil y Gymraeg ac Addysg, rydyn ni wedi galw ar Aelodau’r Senedd o bob plaid i gefnogi gwelliant i’r Bil sydd wedi’i gyflwyno gan Cefin Campbell AS, a fyddai’n golygu gosod targed yn y Bil y bydd 50% o blant yn cael addysg Gymraeg erbyn 2050.
darllen

Comisiynydd y Gymraeg yn cefnu ar fframwaith hawliau iaith Mesur y Gymraeg 2011
17/04/2025 - 17:03
Mae gwybodaeth wedi dod i law trwy geisiadau rhyddid gwybodaeth wedi dangos bod swyddfa Comisiynydd y Gymraeg yn cynnal llai o ymchwiliadau i achosion o dorri’r Safonau'r Gymraeg a bod canran y cwynion sy’n arwain at ymchwiliadau yn disgyn flwyddyn ar ôl blwyddyn. Ar ben hynny, mae newidiadau arfaethedig i Bolisi Gorfodi’r Comisiynydd a chynnwys y Cynllun Strategol cyfredol a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn rhoi llawer llai o bwyslais ar hawliau a gofynion statudol ar y cyrff sydd yn dod o dan Mesur y Gymraeg 2011.
darllen

Cynlluniau i gynyddu addysg Gymraeg “i fethu” heb dargedau cadarn
13/04/2025 - 17:30
Mae pryder gyda ni y bydd cynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer tyfu addysg Gymraeg yn methu heb dargedau cadarn fydd yn clymu llywodraethau’r dyfodol yn gyfreithiol i gyflawni ei nodau.
darllen

Cyhoeddi Cynllun Strategol Comisiynydd y Gymraeg
07/04/2025 - 16:02
Rydyn ni'n croesawu gweledigaeth Cynllun Strategol Comisiynydd y Gymraeg o ‘Gymru lle y gall pobl fyw eu bywydau yn Gymraeg’ ond yn dweud bod rhaid rhoi mwy o bwyslais ar ddefnyddio pwerau rheoleiddio, ymestyn Safonau’r Gymraeg a chryfhau  hawliau iaith os am wireddu’r nod.
darllen

Gwrthod achos llys yn Gymraeg yn Llanelli yn sarhad
07/04/2025 - 09:28
Mae barnwr wedi gwrthod cais gan ffermwyr i gynnal achos llys yn Gymraeg, mae hyn yn sarhad ar y Gymraeg ac yn enghraifft bellach o’r angen i gryfhau Mesur y Gymraeg 2011 ac ymestyn hawliau pobl Cymru i siarad yr iaith. Ar Ddydd Llun, Ebrill 7fed, bydd 13 o ffermwyr yn ymddangos gerbron Llys yn Llanelli am wrthod mynediad i'w tir i gwmni GreenGen sydd eisiau gosod peilonau. Er eu bod yn dymuno bod yr achos llys yn cael ei gynnal yn Gymraeg, mae'r Barnwr Ardal, Mr Lincoln, wedi gwrthod y cais.
darllen