Rydym fel tri mudiad iaith yn galw ar Lywodraeth Cymru i weithredu’n gadarn ac ar frys i warchod y cymunedau Cymraeg. Gan fod parhad a ffyniant yr iaith yn dibynnu ar y cymunedau hyn dylai cryfhau eu seiliau cymdeithasol-ieithyddol ac economaidd fod yn un o flaenoriaethau’r llywodraeth.

Yn dilyn cyhoeddi Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth, sy’n dangos cwymp pellach yn nifer y siaradwyr Cymraeg mae angen i’r Llywodraeth ddeffro a gweithredu yn y cyfnod cyn yr etholiad.  “Mae canlyniadau Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth yn hynod siomedig gan eu bod yn dangos cwymp parhaus yn nifer y siaradwyr Cymraeg.

Mae angen i faniffesto Comisiynydd y Gymraeg ar gyfer etholiadau Senedd 2026 gynnwys galwadau penodol am ymestyn y Safonau i’r sector breifat a sicrhau nad yw unrhyw ddatblygiadau i waith y Comisiynydd yn tynnu oddi ar ei gwaith craidd, sef rheoleiddio sefydliadau sy’n dod o dan y Safonau. Dywedodd Joseff Gnagbo, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith:

Ddeng mis ers cyhoeddi adroddiad y Comisiwn Cymunedau Cymraeg, disgwylir i Lywodraeth Cymru gyhoeddi ymateb i’r argymhellion ar Faes Eisteddfod yr Urdd ym Margam, ar Ddydd Iau, 29 Mai - ac mae Cymdeithas yr Iaith wedi gosod her iddyn nhw. Bydd y Gymdeithas yn marcio llwyddiant y Llywodraeth ar sail derbyn argymhellion a gweithredu arnynt yn gyflym, yn yr un ffordd ag y bydd disgyblion a myfyrwyr fydd ar y maes yn cael eu marcio ar eu llwyddiant addysgol. Yna, ceir sgôr terfynol i adlewyrchu ansawdd gwaith cartref y Llywodraeth.