Annwyl Bryan,

Llongyfarchiadau ar gael eich ethol fel Arweinydd y sir.

Yn sgil penderfyniad Llywodraeth Cymru fel rhan o’i gytundeb gyda Phlaid Cymru i gymryd rhagor o fesurau i fynd i’r afael â’r argyfwng tai, ysgrifennwn atoch er mwyn gofyn i chi wneud defnydd llawn o’r pwerau newydd hyn.

Byddwch yn ymwybodol nad yw’r Cyngor wedi gwneud defnydd llawn o’r grym sydd ganddo ers 2015 i godi treth gyngor uwch ar ail gartrefi i 100%. Bydd gennych chi’r grym o Ebrill y flwyddyn nesaf i’w godi i 300%. Gofynnwn am sicrwydd y byddwch chi’n codi’r dreth i’r lefel uchaf bosibl.

Yn ogystal, rydym gofyn i chi roi sicrwydd i ni y byddwch chi’n defnyddio’r pwerau newydd i:

• osod cap ar nifer yr ail gartrefi a’r llety gwyliau mewn unrhyw gymuned yn y sir; 

• mynnu bod angen caniatâd cynllunio i newid defnydd eiddo o brif gartref i ail gartref neu lety gwyliau; a

• codi’r dreth trafodiadau tir ar ail gartrefi

Mae'r rhain yn bwerau pwysig er mwyn sicrhau bod cymunedau Ceredigion yn hyfyw a chynaliadwy, ac er mwyn atal mwy o gymunedau twristaidd rhag colli eu poblogaeth barhaol. Er lles ein pobl ifanc, ein cymunedau a’r Gymraeg, mae’n hanfodol bod Cyngor Ceredigion yn arwain y ffordd yn ei ddefnydd o’r pwerau newydd hyn.

Er hynny mae problemau'r farchnad dai yn ehangach o lawer na mater ail gartrefi a llety gwyliau yn unig wrth gwrs. Mae pobl ar draws y sir yn methu rhentu neu brynu cartref am bod prisiau'n rhy uchel o'u cymharu â chyflogau.

Rhaid dal ar y cyfle i sicrhau bod mynd i'r afael â'r broblem yn iawn gyda Deddf Eiddo gynhwysfawr. Gofynnwn felly i chi fel cyngor i bwyso ar y Llywodraeth am Deddf Eiddo gyflawn hefyd.

Diolch yn fawr am ystyried ein gohebiaeth.

Yr eiddoch yn gywir,

Jeff Smith
Cadeirydd, Rhanbarth Ceredigion, Cymdeithas yr Iaith