Fe ddaeth ymgyrchwyr iaith ynghyd i goffáu sefydlu Cymdeithas yr Iaith dros hanner can mlynedd yn ôl drwy ddadorchuddiad plac ym Mhontarddulais heddiw (Dydd Sadwrn, 9fed Mawrth).

Cipiodd trefnwyr gŵyl Hanner Cant wobr arbennig dros y penwythnos yn dilyn llwyddiant y gig fawr i ddathlu hanner can mlwyddiant Cymdeithas yr Iaith Gymraeg y llynedd.

Daeth 500 ynghyd heddiw (Dydd Sadwrn, 2 Chwefror) er mwyn ail-greu protest gyntaf Cymdeithas yr Iaith a mynnu byw yn Gymraeg 50 mlynedd i’r diwrnod ers gwrthdystiad cyntaf y mudiad iaith.

Fe wnaeth Robin Farrar, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith arwain protestwyr i eistedd ar y bont fel yn y gwrthdystiad gwreiddiol gan ddweud:

Fe ddaeth ymgyrchwyr iaith o ar draws y byd at ei gilydd yn Aberystwyth heddiw fel rhan o ddathliadau hanner can mlwyddiant Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Fe wnaeth siaradwyr o Golombia, Gwlad y Basg, Twrci a Chatalonia yn ogystal â Chymru drin a thrafod ymgyrchoedd iaith mewn cynhadledd arbennig a gynhelir ar yr un penwythnos â chyfarfod cyffredinol y Gymdeithas. Ymysg y siaradwyr yr oedd Dr Sian Edwards o Brifysgol Abertawe, yr awdur ac ymgyrchydd Ned Thomas, Bejan Matur awdur Gwrdaidd o Dwrci, Paul Bilbao Sarria o Wlad y Basg a Maria Areny o Gatalonia.

Mae siop sglodion yng Nghas-gwent wedi agor ei drysau ar ei newydd-wedd heddiw  fel y siop Gymraeg gyntaf i bobl ei chyrraedd yng Nghymru. Daw hyn fel rhan o ddathliadau hanner can mlwyddiant Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Mewn partneriaeth gyda'r mudiad iaith, mae siop sglodion yng nghanol tref Cas-gwent “Sgwar Beaufort” wedi gosod arwyddion dwyieithog ac yn annog staff a chwsmeriaid i ddefnyddio'r iaith. Mae perchnogion yn honni mai dyma'r siop Gymraeg gyntaf yng Nghymru, gan ei fod yn ychydig cannoedd o lathau o'r ffin gyda Lloegr.

I'r Gad

Sioe i ddathlu 50 mlynedd o'r Gymdeithas

Neuadd Llanllyfni

Nos Wener, Awst 3, 7.30

Tocynnau: £5/£3

Os dych chi'n nabod pobl sydd eisiau cefnogi'r sioe, ond sy ddim yn gallu dod, maent yn gallu prynu tocyn, a byddwn ni'n rhoi fo am ddim i berson ifanc yn yr ardal.

Mae tocynnau gigs Eisteddfod y Gymdeithas wedi mynd ar werth heddiw, gyda threfnwyr yn dweud eu bod wedi cyfuno'r lle rhataf i aros yn ystod y brifwyl gyda'r lein-yp gorau.

Mewn partneriaeth gyda Chlwb Rygbi Llanilltud Fawr, mae'r mudiad wedi sicrhau bod Eisteddfodwyr yn gallu aros mewn pabell am £6 y noson gyda 10% oddi ar bris diodydd i'r rhai sy'n gwersylla.