Mae rhanbarth Gwynedd-Môn Cymdeithas yr Iaith wedi dweud bod cau ffatri Two Sisters yn Llangefni yn ergyd greulon i unigolion, teuluoedd a chymunedau cyfan, yn Llangefni a thu hwnt.
Bydd Cabinet Cyngor Gwynedd yn trafod ymgynghoriad ar bremiwm treth cyngor ar ail dai a thai gweigion yfory (dydd Mawrth 27/09).
Bydd gan Awdurdod Lleol y gallu i godi hyd at 300% o dreth cyngor ar ail dai a thai gweigion o fis Ebrill 2023 ond ond er mwyn gwneud hynny bydd yn rhaid iddynt ymgynghori yn gyhoeddus a chael cymeradwyaeth y Cyngor Llawn erbyn mis Ionawr 2023.
Dywedodd Jeff Smith, Cadeirydd grŵp cymunedau Cymdeithas yr Iaith:
Cyfle i glywed sgwrs am y gyfrol Rhaid i Bopeth Newid efo'r golygydd Dafydd Morgan Lewis ac un o’r cyfranwyr, Angharad Tomos.
Yn dilyn hynny bydd sgwrs am ein maniffesto Cymru Rydd, Cymru Werdd, Cymru Gymraeg, gyda Robat Idris, Mabli Siriol a Sel Wilias a thrafodaeth am ymgyrchoedd i Wynedd a Môn.
Mae miloedd wedi dod i ralïau "Nid yw Cymru ar Werth" Iaith ar argae Tryweryn, o flaen y Senedd ac ar Bont Trefechan wrth i bobl ifanc gael eu gorfodi o'u cymunedau oherwydd ddiffyg tai i'w prynu na'u rhentu am bris rhesymol.
Cafwyd llwyddiant wrth i'r Llywodraeth gyflwyno grymoedd newydd i reoli ail gartrefi a llety gwyliau. Rydyn ni'n disgwyl i awdurdodau lleol ddefnyddio'r grymoedd yn llawn, gan y bydd y Torïaid a'r cyfoethog yn gwrthwynebu'n ffyrnig.
Wedi i bobl Ynys Môn gael eu hatal rhag prynu tai newydd ar yr ynys fe wnaeth Cymdeithas yr Iaith gynnal piced i fynnu Deddf Eiddo fel nad oes rhywbeth fel hyn yn digwydd eto.
Mae ystâd o 16 o dai ym Mrynteg, ger Benllech, yn cael eu hadeiladu, ag amod cynllunio arnynt sy'n golygu bod yn rhaid eu gwerthu fel cartrefi gwyliau, nid fel prif gartref.
Mewn ymateb i benderfyniad Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi Cyngor Sir Gwynedd ar Ysgol Abersoch, dywedodd Ffred Ffransis ar ran Grŵp Addysg Cymdeithas yr Iaith:
Rydym yn croesawu'r ffaith fod penderfyniad Cabinet Cyngor Sir Gwynedd i gau Ysgol Abersoch wedi cael ei alw i mewn am ystyriaeth gan Bwyllgor Craffu Addysg ac Economi'r Cyngor Sir a fydd yn cyfarfod ddydd Iau nesaf (21 Hydref 2021).
Dywedodd llefarydd ar ran Grŵp Addysg y Gymdeithas:
O flaen eu cyfarfod Ddydd Mawrth nesaf (28/9), mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar aelodau Cabinet Cyngor Sir Gwynedd i beidio â chefnu ar y gymuned leol yn Abersoch trwy gau ysgol y pentref. Mewn llythyr at bob aelod o'r Cabinet, dywed Ffred Ffransis ar ran Grŵp Ymgyrch Addysg Cymdeithas yr Iaith mai'r "ysgol yw ei gobaith at y dyfodol fel sefydliad cwbl Gymraeg ac yn seiliedig ar blant, ac yn ddatganiad fod y Gymraeg yn perthyn i bob dinesydd y dyfodol yn Abersoch, beth bynnag fo eu cefndir."
