Hawliau i'r Gymraeg

Welsh Language Commissioner abandons the language rights framework of the Welsh Language Measure 2011

Information that Cymdeithas yr Iaith has received through freedom of information requests has shown that the Welsh Language Commissioner's office has carried out fewer investigations into cases of failure to comply with the Welsh Language Standards and that the percentage of complaints being investigated has fallen year on year.

Comisiynydd y Gymraeg yn cefnu ar fframwaith hawliau iaith Mesur y Gymraeg 2011

Mae gwybodaeth wedi dod i law trwy geisiadau rhyddid gwybodaeth wedi dangos bod swyddfa Comisiynydd y Gymraeg yn cynnal llai o ymchwiliadau i achosion o dorri’r Safonau'r Gymraeg a bod canran y cwynion sy’n arwain at ymchwiliadau yn disgyn flwyddyn ar ôl blwyddyn.

Ar ben hynny, mae newidiadau arfaethedig i Bolisi Gorfodi’r Comisiynydd a chynnwys y Cynllun Strategol cyfredol a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn rhoi llawer llai o bwyslais ar hawliau a gofynion statudol ar y cyrff sydd yn dod o dan Mesur y Gymraeg 2011.

Cyhoeddi Cynllun Strategol Comisiynydd y Gymraeg

Rydyn ni'n croesawu gweledigaeth Cynllun Strategol Comisiynydd y Gymraeg o ‘Gymru lle y gall pobl fyw eu bywydau yn Gymraeg’ ond yn dweud bod rhaid rhoi mwy o bwyslais ar ddefnyddio pwerau rheoleiddio, ymestyn Safonau’r Gymraeg a chryfhau  hawliau iaith os am wireddu’r nod.

Gwrthod achos llys yn Gymraeg yn Llanelli yn sarhad

Mae barnwr wedi gwrthod cais gan ffermwyr i gynnal achos llys yn Gymraeg, mae hyn yn sarhad ar y Gymraeg ac yn enghraifft bellach o’r angen i gryfhau Mesur y Gymraeg 2011 ac ymestyn hawliau pobl Cymru i siarad yr iaith.

Ar Ddydd Llun, Ebrill 7fed, bydd 13 o ffermwyr yn ymddangos gerbron Llys yn Llanelli am wrthod mynediad i'w tir i gwmni GreenGen sydd eisiau gosod peilonau. Er eu bod yn dymuno bod yr achos llys yn cael ei gynnal yn Gymraeg, mae'r Barnwr Ardal, Mr Lincoln, wedi gwrthod y cais.

Croesawu enwau uniaith Gymraeg ar etholaethau

Rydyn ni'n croesawu'r penderfyniad i roi enwau uniaith Gymraeg i bob etholaeth ar gyfer etholiadau Senedd 2026.

Mae’r Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth wedi cyhoeddi penderfyniadau terfynol ar gyfer ffiniau ac enwau etholaethau etholiad 2026.

Dywedodd cadeirydd cenedlaethol Cymdeithas yr Iaith, Joseff Gnagbo:

Ynys Môn: Pryder am gefnu ar nod o weinyddu drwy'r Gymraeg

Cyn trafodaeth ar Bolisi Iaith Cyngor Môn ddydd Iau 6 Mawrth mae rhanbarth Gwynedd a Môn Cymdeithas yr Iaith wedi ysgrifennu at gynghorwyr i nodi pryder am ymrwymiad y cyngor i weinyddu drwy gyfrwng y Gymraeg.

Gwersi Nofio Cyngor Wrecsam: Pedwerydd Ymchwiliad Statudol yn Amlygu Diffygion Mesur y Gymraeg

Mae adroddiad ymchwiliad Comisiynydd y Gymraeg i gŵyn am ddarpariaeth nofio Cyngor Wrecsam wedi dod i’r casgliad bod y Cyngor wedi methu ar sawl cyfri. Yn ôl Cymdeithas yr Iaith mae methiannau parhaus yn codi cwestiynau am ymrwymiad y Cyngor i’r Gymraeg ac am weithdrefnau Comisiynydd y Gymraeg.

Ymateb i ymgynghoriad ar ychwanegu cyrff at reoliadau presennol ar Safonau'r Gymraeg

Mae ein hmateb ni i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar ychwanegu cyrff at reoliadau presennol ar Safonau'r Gymraeg i'w weld trwy bwyso yma.

Ymgynghoriad Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Cymru - Arolwg 2026: Cynigion Cychwynnol

Mae Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Cymru wedi cynnal arolwg o gynigion cychwynnol ar gyfer etholaethau Cymru yn 2026.

Mae ymateb Cymdeithas yr Iaith i'w weld trwy bwyso yma.

Rydyn ni hefyd wedi cyflwyno cwyn ffurfiol am broses a gweithdrefnau’r Comisiwn wrth ddatblygu Cynigion Cychwynnol Arolwg 2026.

Llythyr at Gabinet Cyngor Ceredigion - Strategaeth Hybu 2024-29

Annwyl aelodau’r Cabinet,

Ysgrifennwn atoch mewn perthynas ag eitem 14 cyfarfod y Cabinet ar 17 Gorffennaf, Strategaeth Hybu’r Gymraeg y Cyngor.

Er bod nifer o gynlluniau da yn y ddogfen, rydym yn pryderu’n ddybryd am y diffyg uchelgais sydd ynddi. Er bod mesurau yn cael eu gosod a ffyrdd o fesur cynnydd yn cael eu cynnig, does dim targedau o ran cynnydd ynghlwm ag unrhyw un o’r pwyntiau hyn - dim ond un targed sydd yn y Strategaeth (cynnydd o 1.5% yn y canran o drigolion y sir sy’n medru’r Gymraeg).