Mae cyn-Brif Cynghorydd Cyfreithiol y Cynulliad wedi dweud nad oes unrhyw rwystr cyfreithiol i roi enw uniaith Gymraeg ar y sefydliad.

Mae'r farn yn dod wedi i Lywodraeth Cymru godi amheuon am gyfreithlondeb gosod yr enw 'Senedd' neu 'Senedd Cymru' yn Gymraeg yn unig. Cynhelir pleidlais derfynol ar ail-enwi'r Cynulliad ddydd Mercher nesaf, 13eg Tachwedd.

Mae galw am adolygiad allanol ar ôl i Gomisiynydd y Gymraeg gefnu ar addewid i ddirwyo adran gyllid Cyngor Wrecsam wedi i’r awdurdod dorri’r gyfraith drwy beidio darparu dogfennau trethi yn Gymraeg am y bumed flwyddyn ers cael gwybod am fethiannau. 

Mae ymgyrchwyr wedi gofyn am ymddiheuriad gan y Prif Weinidog Mark Drakeford am ddweud ‘celwedd’ mewn llythyr atyn nhw am ei safbwynt ar enw’r Senedd. 

Mae mudiad iaith wedi cyhuddo’r Prif Weinidog o fod yn anonest am safbwynt Llywodraeth Cymru ar enw’r Senedd, cyn pleidlais ar y mater heddiw. 

Ym mis Gorffennaf eleni, holodd dirprwyaeth o’r Gymdeithas y Prif Weinidog am ei farn am enw uniaith i’r Senedd. Yn ôl y mudiad, roedd ei ymateb yn ddiamheuol ei fod yn cefnogi enw uniaith. Fodd bynnag, mewn cyfweliad gyda’r wasg ddydd Llun, dywedodd y Prif Weinidog y byddai’n pleidleisio dros enw dwyieithog.

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi mynegi pryder ynghylch y diffyg sylw a roddir i’r Gymraeg yn strategaeth newydd Addysg a Gwella Iechyd Cymru, y corff sy’n cynllunio’r gweithlu iechyd yng Nghymru ac sy’n gyfrifol am gomisiynu addysg a hyfforddiant.

Gwrthododd Comisiynydd newydd y Gymraeg ymchwilio i dros saith deg y cant o’r cwynion a dderbyniodd am ddiffyg gwasanaethau Cymraeg yn ei fis cyntaf yn y swydd - y ganran uchaf ers i’r Safonau ddod i rym - yn ôl gwybodaeth sydd wedi dod i law mudiad iaith.