Mae Cymdeithas yr Iaith yn siomedig fod Pwyllgor Gwaith Cyngor Ynys Môn wedi penderfynu heddiw cychwyn Ymgynghoriad Statudol ar gynnig negyddol unwaith eto i geisio cyllid ar gyfer addysg yn Llangefni trwy gau ysgolion gwledig. Yr oedd y Gymdeithas wedi galw ar y Pwyllgor Gwaith yn hytrach i ddefnyddio'r cyfnod o chwe wythnos i greu consensws. Mae cytundeb bod angen buddsoddiad yn Llangefni, ond mae hefyd rhoi sicrwydd hefyd i'r ysgolion pentrefol ym Modffordd a Thalwrn.

Dim ond 15 ymateb gefnogodd cynnig Cyngor Caerdydd i agor ysgol ddwyieithog ym Mhlasdŵr o gymharu â channoedd a alwodd am ysgol cyfrwng Cymraeg, yn ôl adroddiad swyddogion i gynghorwyr. 

Ym mis Medi 2018, dywedodd Arweinydd y Cyngor Huw Thomas “i fod yn glir - bydd ysgolion cyfrwng Cymraeg yn rhan ganolog o ddatblygiad Plasdŵr.” Fodd bynnag, penderfynodd cabinet Cyngor Caerdydd i ymgynghori ar gynnig i sefydlu ysgol gynradd ddwyieithog newydd gyda hanner y disgyblion mewn ffrwd Saesneg.

Mae cynghorwyr Ynys Môn wedi penderfynu drwy bleidlais agos heddiw i fwrw ymlaen gyda chynlluniau i geisio cau ysgolion Bodffordd a Thalwrn.

O flaen tua thri deg o gefnogwyr yr ysgolion, methodd gwelliant i gadw Ysgol Bodffordd ar agor o saith pleidlais i bump mewn cyfarfod o bwyllgor craffu’r cyngor. Yn dilyn y penderfyniad heddiw, bydd Pwyllgor Gwaith y Cyngor yn penderfynu ddydd Llun nesaf a fyddant yn bwrw ymlaen gydag ymgynghoriad ffurfiol ar y cynigion i gau’r ysgolion.

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar y Gweinidog Addysg, Kirsty Williams AC, i gamu i mewn yn syth i atal Cyngor Ynys Môn rhag dial ar ddwy ysgol wledig Gymraeg a arbedwyd ganddi lai na blwyddyn yn ôl. 

Lai na blwyddyn ar ôl i Gyngor Ynys Môn orfod tynnu nôl eu cynnig i gau ysgolion Bodffordd a Thalwrn wedi i'r Gweinidog anfon swyddogion i ymchwilio, mae'r Cyngor yn ailgychwyn y broses eto yr wythnos nesaf gydag union yr un cynnig i bob pwrpas.

Mae mudiad iaith wedi galw am newidiadau mawr er mwyn cynyddu’n sylweddol nifer yr athrawon sy’n addysgu drwy’r Gymraeg, cyn i’r Llywodraeth gyhoeddi rheoliadau addysg newydd yr wythnos yma.

Ers pedair blynedd, mae Cymdeithas yr Iaith wedi bod yn galw am newidiadau er mwyn sicrhau bod digon o athrawon cyfrwng Cymraeg er mwyn cyrraedd targed y Llywodraeth o filiwn o siaradwyr erbyn 2050. Mae’r mudiad yn galw ar y Llywodraeth:

Mae mudiad iaith yn dweud nad oes gyda nhw ‘ffydd’ ym mhennaeth Cymwysterau Cymru yn dilyn cyfarfod gyda fe, gan nad yw wedi addo dileu Cymraeg ail iaith, er gwaethaf cyfres o addewidion polisi gan Lywodraeth Cymru.