Mewn datganiad ar y cyd ar drothwy Dydd Gŵyl Dewi mae Cymdeithas yr Iaith, Dyfodol i’r Iaith a Chylch yr Iaith wedi mynegi pryder ynglŷn â bwriadau Adran Addysg Gwynedd mewn perthynas ag addysg cyfrwng Cymraeg.

Wrth i Gyngor Sir Caerfyrddin adolygu ei Gynllun Moderneiddio Addysg mae Cymdeithas yr Iaith yn y rhanbarth wedi galw ar y cyngor i ddefnyddio'r cyfle i greu cynllun blaengar sy’n cynnwys pawb ac yn cynnig atebion newydd.

Cyn etholiadau awdurdodau lleol llynedd penderfynodd y cyngor oedi ei gynlluniau i ymgynghori ar gau ysgolion Blaenau a Mynydd-y-garreg er mwyn adolygu'r Cynllun Moderneiddio Addysg. Dydy dyfodol yr un o'r ysgolion hynny, na sawl un arall yn y sir, ddim yn sicr er hynny.

Yn ôl y llythyr:

Rydyn ni'n feiriniadol o sylwadau'r Prif Weinidog yn y Siambr yn hallt, ar ôl iddo ddweud nad oedd am weld pob plentyn yng Nghymru yn cael eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg yn y dyfodol, gan awgrymu ei fod am gynnal y gyfundrefn bresennol lle mae mwyafrif pobl ifanc Cymru yn gadael yr ysgol heb fod yn hyderus yn y Gymraeg.

Rydyn ni wedi galw ar y Prif Weinidog i sicrhau bod pob plentyn fydd yn cael addysg yng Nghymru yn y dyfodol yn gadael yr ysgol yn rhugl yn y Gymraeg. Mae angen gosod y sylfaen nawr i ddechrau gweddnewid y gyfundrefn addysg, fel bod pob ysgol yn dysgu drwy gyfrwng y Gymraeg erbyn 2050.

Rydyn ni'n croesawu cefnogaeth Undod, mudiad sosialaidd, gweriniaethol sy'n ymgyrchu dros annibyniaeth i Gymru, i'r alwad ar Lywodraeth Cymru i osod nod bod pob plentyn yng Nghymru yn derbyn addysg cyfrwng Cymraeg erbyn 2050.

Wrth i Lywodraeth Cymru baratoi cynigion ar gyfer y Bil Addysg Gymraeg, mae Cymdeithas yr Iaith wedi cynnal Symposiwm ym Mae Caerdydd i drafod ei Deddf Addysg Gymraeg ddrafft ei hun.

Dywedodd Catrin Dafydd ar ran Grŵp Addysg Cymdeithas yr Iaith:

Yn dilyn cyfarfod fforwm Tynged yr Iaith Sir Gâr: Addysg yw'r Allwedd a drefnwyd gan ranbarth Sir Gâr Cymdeithas yr Iaith heddiw (15/10/2022) dywedodd Ffred Ffransis:

"Rydyn ni'n ddiolchgar iawn i Arweinydd y Cyngor, Darren Price, a swyddogion adran addysg y sir am ddod i'r fforwm ac am fod yn barod i drafod gyda ni.

Mae Cymdeithas yr Iaith yn Sir Gâr wedi datgan cefnogaeth i fwriad Cyngor Sir Caerfyrddin i ddiwygio'r broses ddadleuol o ymgynghori ynghylch ad-drefnu ysgolion yn y sir - sydd wedi cynnwys cau ysgolion pentre a newid categori ieithyddol ysgolion eraill.
Mae adroddiad ar y broses ymgynghori yn cael ei drafod mewn cyfarfod Cabinet heddiw

Rydyn ni'n galw ar y Llywodraeth i osod nod statudol mai’r Gymraeg fydd iaith cyfundrefn addysg Cymru erbyn 2050 wrth gyhoeddi ein Deddf Addysg Gymraeg yn yr Eisteddfod Genedlaethol.

Daw’r newyddion wrth i Lywodraeth Cymru baratoi i gyhoeddi ymgynghoriad yn yr hydref fel rhan o’i hymrwymiad i gyflwyno deddfwriaeth yn y maes o fewn y pedair blynedd nesaf.