Mae ymgyrchwyr wedi beirniadu Arweinydd Cyngor Caerdydd am dorri addewid i agor ysgol benodedig Gymraeg fel rhan o ddatblygiad tai enfawr yn y ddinas.

Mae'r Gweinidog Addysg Kirsty Williams wedi cadarnhau y bydd ei swyddogion yn cynnal ymchwiliad i gŵyn na wnaeth Cyngor Ynys Môn gadw at ofynion y Côd Trefniadaeth Ysgolion wrth benderfynu cau Ysgol Gymunedol Bodffordd. Mae Cymdeithas yr Iaith a Llywodraethwyr a Rhieni'r ysgol wedi cyflwyno cwynion ffurfiol i'r llywodraeth na wnaeth y Cyngor archwilio'r posibiliadau eraill yn gydwybodol nac ystyried effaith cau'r ysgol ar y gymuned.

Mae'r actores Mali Harries a'r cerddor o'r Super Furry Animals Cian Ciaran ymysg dros 35 o enwogion sydd wedi galw ar Gyngor Caerdydd i sicrhau mai dim ond ysgolion cyfrwng Cymraeg fydd yn cael eu hagor ledled y ddinas yn y dyfodol.

Mae mudiad iaith wedi ymateb i benderfyniad cabinet Gwynedd heddiw ar dynged canolfannau iaith y sir.

Dywedodd Gwion Emyr, swyddog maes Cymdeithas yr Iaith yn y gogledd:

Bydd ymgyrchwyr yn lansio cynllun ar gyfer Deddf Addysg Gymraeg yn y Senedd heddiw (dydd Mawrth, 2il Ebrill), gan ddweud ei bod yn hanfodol er mwyn sicrhau bod y Llywodraeth yn cyrraedd ei tharged o filiwn o siaradwyr Cymraeg.

Mae arbenigwyr addysg wedi galw ar Lywodraeth Cymru i ariannu peilot o gymhwyster Cymraeg newydd i bob disgybl fel rhan o'r gwaith o ddatblygu'r cwricwlwm newydd.

Bydd Cymraeg Ail Iaith yn cael ei ddisodli gydag un continwwm o ddysgu'r iaith pan ddaw'r cwricwlwm newydd i rym yn 2022. Mae penderfyniad y Llywodraeth yn dilyn argymhellion yr Athro Sioned Davies a gyhoeddwyd yn 2013.

Mae teulu o ardal Dolgellau wedi gofyn am gyfarfod brys gydag Arweinydd Cyngor Gwynedd er mwyn atal toriadau i ganolfannau iaith y sir.