Mae cynghorwyr Ynys Môn wedi penderfynu drwy bleidlais agos heddiw i fwrw ymlaen gyda chynlluniau i geisio cau ysgolion Bodffordd a Thalwrn.

O flaen tua thri deg o gefnogwyr yr ysgolion, methodd gwelliant i gadw Ysgol Bodffordd ar agor o saith pleidlais i bump mewn cyfarfod o bwyllgor craffu’r cyngor. Yn dilyn y penderfyniad heddiw, bydd Pwyllgor Gwaith y Cyngor yn penderfynu ddydd Llun nesaf a fyddant yn bwrw ymlaen gydag ymgynghoriad ffurfiol ar y cynigion i gau’r ysgolion.

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar y Gweinidog Addysg, Kirsty Williams AC, i gamu i mewn yn syth i atal Cyngor Ynys Môn rhag dial ar ddwy ysgol wledig Gymraeg a arbedwyd ganddi lai na blwyddyn yn ôl. 

Lai na blwyddyn ar ôl i Gyngor Ynys Môn orfod tynnu nôl eu cynnig i gau ysgolion Bodffordd a Thalwrn wedi i'r Gweinidog anfon swyddogion i ymchwilio, mae'r Cyngor yn ailgychwyn y broses eto yr wythnos nesaf gydag union yr un cynnig i bob pwrpas.

Mae mudiad iaith wedi galw am newidiadau mawr er mwyn cynyddu’n sylweddol nifer yr athrawon sy’n addysgu drwy’r Gymraeg, cyn i’r Llywodraeth gyhoeddi rheoliadau addysg newydd yr wythnos yma.

Ers pedair blynedd, mae Cymdeithas yr Iaith wedi bod yn galw am newidiadau er mwyn sicrhau bod digon o athrawon cyfrwng Cymraeg er mwyn cyrraedd targed y Llywodraeth o filiwn o siaradwyr erbyn 2050. Mae’r mudiad yn galw ar y Llywodraeth:

Mae mudiad iaith yn dweud nad oes gyda nhw ‘ffydd’ ym mhennaeth Cymwysterau Cymru yn dilyn cyfarfod gyda fe, gan nad yw wedi addo dileu Cymraeg ail iaith, er gwaethaf cyfres o addewidion polisi gan Lywodraeth Cymru.

Mae Gweinidog wedi ei beirniadu'n hallt gan ymgyrchwyr iaith am gyhoeddi ei bod yn gwrthod darparu gwersi Cymraeg i ffoaduriaid yn rhad ac am ddim.

Mae ceiswyr lloches yn cael eu gwahardd rhag gweithio, ac yn byw ar £5.39 y diwrnod gan Lywodraeth Prydain, felly nid oes modd iddynt dalu am wersi. Mae Llywodraeth Cymru felly yn ariannu gwersi Saesneg yn rhad ac am ddim i ffoaduriaid a cheisiwr lloches, ond dydyn nhw ddim yn rhoi'r un hawl i wersi Cymraeg am ddim.

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi mynegi pryderon am gynlluniau Prifysgol Aberystwyth i gau cwmni cyhoeddi sy’n cynhyrchu adnoddau dysgu Cymraeg.