Wedi i Gyngor Sir Benfro bleidleisio dros 100% o dreth ar ail gartrefi mae Cymdeithas yr Iaith wedi dweud bod angen i'r Llywodraeth weithredu nawr.

Dywedodd Bethan Williams, ysgrifennydd y Gymdeithas yn rhanbarth Caerfyrddin-Penfro:
"Mae hyn yn newyddion calonogol i gymunedau ar draws Sir Benfro, felly diolch i'r cynghorwyr a bleidleisiodd dros gynyddu'r dreth a phawb a ymgyrchodd dros y polisi. Bydd cyfle i ddiolch i'r Cyng. Cris Tomos, yn y rali ar y Parrog yn Nhrefdraeth ar y 23ain o Hydref.

Pleidleisiodd Cabinet Cyngor Sir Caerfyrddin yn unfrydol ddydd Llun y 27ain o Fedi dros ysgrifennu at y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles AS, i bwyntio allan nad oedd DIM UN ysgol fach yng Nghymru wedi derbyn arian gan Gronfa Ysgolion y 21ain ganrif i uwchraddio adeilad, a bod hyn yn groes i bolisi honedig y llywodraeth o rhagdyb o blaid cadw a datblygu ysgolion gwledig.

Mae recordiad y digwyddiad bellach ar gael i'w weld yma

Yn fforwm agored "Tynged yr Iaith Sir Gâr: Cyfraniad y Cyfryngau Digidol" ar ddydd Sadwrn y 25ain o Fedi bydd Cymdeithas yr Iaith yn tynnu ynghyd cynghorwyr etholedig a swyddogion y cyngor sir, prif swyddogion canolfan Yr Egin a'r rhai sy'n datblygu cynnwys Cymraeg ar gyfer y we er mwyn trafod sut all y cyfryngau digidol fod o fudd i'n cymunedau.

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi cwyno wrth Gynghorwyr Sir Gâr fod swyddogion i'w gweld yn anwybyddu cyfarwyddyd i ddefnyddio'r 4 mis nesaf i drafod gyda chymunedau lleol ddyfodol eu hysgolion lleol. Penderfynodd Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir Caerfyrddin ar Fawrth 1af i estyn cyfnod ymgynghoriad ar gynigion i gau Ysgolion Mynydd-y-Garreg a Blaenau tan ddiwedd tymor yr haf mewn ymateb  i ganllawiau diwygiedig y Gweinidog Addysg am gynnal ymgynghoriadau mewn pandemig.

Wrth sylwi ar benderfyniad Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir Caerfyrddin i estyn cyfnod ymgynghoriad cyhoeddus ar ddyfodol Ysgol Mynydd-y-Garreg tan ganol Gorffennaf, mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar y Cyngor i ddefnyddio'r amser i roi sicrwydd i'r ysgol am ei dyfodol.

Dywed Ffred Ffransis ar ran Rhanbarth Caerfyrddin o'r Gymdeithas:

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi honni fod rhieni ysgolion pentrefol dan fygythiad yn cael eu trin fel darnau bach mewn gêm wleidyddol gan y pleidiau.

Heddiw, wrth adnewyddu'r caniatâd i Awdurdodau Lleol gynnal ymgynghoriadau yn ystod pandemig tra bo'r ysgolion ar gau, mae'r Gweinidog Addysg wedi ychwanegu'r nodyn canlynol, nad oedd yn y canllawiau gwreiddiol a gyhoeddwyd ar y 7ed Ionawr:

Mae Cyngor Sir Gaerfyrddin wedi dilyn ôl troed awdurdodau lleol eraill heddiw (Dydd Mercher 13/01) wrth dderbyn cynnig yn galw ar y Llywodraeth am ragor o rymoedd i reoli ail gartrefi.

Derbyniwyd y cynnig sy'n gofyn i'r Llywodraeth ddeddfu i sicrhau bod rhaid cael caniatâd cynllunio cyn newid tŷ yn ail-gartref neu lety gwyliau ac atal perchnogion rhag cofrestru ail dŷ yn fusnesau er mwyn osgoi trethi; ac i alluogi awdurdodau lleol i osod trothwy ar y nifer o ail gartrefi ym mhob ward.

Mae Cyngor Sir Caerfyrddin wedi cychwyn ymgynghoriad statudol chwe wythnos ar gynnig i gau Ysgol gyfrwng Cymraeg Mynydd-y-Garreg ger Cydweli tra bo'r ysgol ei hun ar gau oherwydd pandemig.

Ar yr un pryd bydd gofyn i'r Cyngor Sir dderbyn drafft ddiweddaraf y Cynllun Datblygu Lleol (hyd at 2033) er bod swyddogion yn cyfaddef y bydd y cynllun yn cael effaith negyddol ar y Gymraeg. Mae Cymdeithas yr Iaith wedi dweud fod hon yn "wythnos dywyll i'r Gymraeg yn Sir Gâr".

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi datgan fod Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir
Caerfyrddin wedi "achosi poen meddwl di-angen" i lywodraethwyr, rhieni
a'r gymuned leol ym Mynydd-y-Garreg trwy awdurdodi Ymgynghoriad Statudol
ar gynnig i gau ysgol y pentref, fel rhan o gynllun ehangach i geisio
cyllid am adeilad newydd i Ysgol Gymraeg Gwenllian yng Nghydweli. Mae'r
Gymdeithas yn dadlau y buasai wedi bod yn gynt i wneud cais yn syth am
adeilad newydd i Ysgol Gwenllian, heb gyplysu hyn ag ymdrech i gau ysgol