Mae Cymdeithas yr Iaith wedi cwyno wrth Gynghorwyr Sir Gâr fod swyddogion i'w gweld yn anwybyddu cyfarwyddyd i ddefnyddio'r 4 mis nesaf i drafod gyda chymunedau lleol ddyfodol eu hysgolion lleol. Penderfynodd Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir Caerfyrddin ar Fawrth 1af i estyn cyfnod ymgynghoriad ar gynigion i gau Ysgolion Mynydd-y-Garreg a Blaenau tan ddiwedd tymor yr haf mewn ymateb  i ganllawiau diwygiedig y Gweinidog Addysg am gynnal ymgynghoriadau mewn pandemig.

Wrth sylwi ar benderfyniad Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir Caerfyrddin i estyn cyfnod ymgynghoriad cyhoeddus ar ddyfodol Ysgol Mynydd-y-Garreg tan ganol Gorffennaf, mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar y Cyngor i ddefnyddio'r amser i roi sicrwydd i'r ysgol am ei dyfodol.

Dywed Ffred Ffransis ar ran Rhanbarth Caerfyrddin o'r Gymdeithas:

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi honni fod rhieni ysgolion pentrefol dan fygythiad yn cael eu trin fel darnau bach mewn gêm wleidyddol gan y pleidiau.

Heddiw, wrth adnewyddu'r caniatâd i Awdurdodau Lleol gynnal ymgynghoriadau yn ystod pandemig tra bo'r ysgolion ar gau, mae'r Gweinidog Addysg wedi ychwanegu'r nodyn canlynol, nad oedd yn y canllawiau gwreiddiol a gyhoeddwyd ar y 7ed Ionawr:

Mae Cyngor Sir Gaerfyrddin wedi dilyn ôl troed awdurdodau lleol eraill heddiw (Dydd Mercher 13/01) wrth dderbyn cynnig yn galw ar y Llywodraeth am ragor o rymoedd i reoli ail gartrefi.

Derbyniwyd y cynnig sy'n gofyn i'r Llywodraeth ddeddfu i sicrhau bod rhaid cael caniatâd cynllunio cyn newid tŷ yn ail-gartref neu lety gwyliau ac atal perchnogion rhag cofrestru ail dŷ yn fusnesau er mwyn osgoi trethi; ac i alluogi awdurdodau lleol i osod trothwy ar y nifer o ail gartrefi ym mhob ward.

Mae Cyngor Sir Caerfyrddin wedi cychwyn ymgynghoriad statudol chwe wythnos ar gynnig i gau Ysgol gyfrwng Cymraeg Mynydd-y-Garreg ger Cydweli tra bo'r ysgol ei hun ar gau oherwydd pandemig.

Ar yr un pryd bydd gofyn i'r Cyngor Sir dderbyn drafft ddiweddaraf y Cynllun Datblygu Lleol (hyd at 2033) er bod swyddogion yn cyfaddef y bydd y cynllun yn cael effaith negyddol ar y Gymraeg. Mae Cymdeithas yr Iaith wedi dweud fod hon yn "wythnos dywyll i'r Gymraeg yn Sir Gâr".

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi datgan fod Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir
Caerfyrddin wedi "achosi poen meddwl di-angen" i lywodraethwyr, rhieni
a'r gymuned leol ym Mynydd-y-Garreg trwy awdurdodi Ymgynghoriad Statudol
ar gynnig i gau ysgol y pentref, fel rhan o gynllun ehangach i geisio
cyllid am adeilad newydd i Ysgol Gymraeg Gwenllian yng Nghydweli. Mae'r
Gymdeithas yn dadlau y buasai wedi bod yn gynt i wneud cais yn syth am
adeilad newydd i Ysgol Gwenllian, heb gyplysu hyn ag ymdrech i gau ysgol

Fel rhan o Rali aml-safle "Nid yw Cymru ar Werth" fore Sadwrn yma, 21/11, bydd aelodau Cymdeithas yr Iaith wrth Neuadd y Sir Caerfyrddin yn pwyso ar Gynghorau Sir Caerfyrddin a Phenfro i gefnogi'r ymgyrch. Cyflwynir llythyr i gynrychiolydd y ddau Gyngor Sir yn gofyn iddynt bwyso ar y Llywodraeth i roi grymoedd argyfwng i Awdurdodau Lleol i reoli'r farchnad dai er mwyn
sicrhau cartrefi i bobl leol.

Bydd Cymdeithas yr Iaith yn Sir Gaerfyrddin yn mynnu mewn fforwm cyhoeddus yfory (dydd Sadwrn 14/11) y dylai'r gallu i gyfathrebu a chyflawni eu gwaith trwy gyfrwng y Gymraeg fod yn sgil addysgol hanfodol i bob myfyriwr mewn addysg ôl-16 yn y sir.
Bydd Toni Schiavone, sy'n gyn-gynghorydd i Lywodraeth Cymru ar addysg, yn lansio'r ymgyrch ar ran y Gymdeithas. Yn ymateb yn ffurfiol fe fydd:

* Ar ran Cyngor Sir Caerfyrddin - Cynghorydd Glynog Davies (Deiliad portffolio addysg ar y Bwrdd Gweithredol) a'r Cyng Peter

Wrth ddanfon tystiolaeth atodol at yr ymgynghoriad ar Gynllun Datblygu Lleol Sir Gaerfyrddin, mae Cymdeithas yr Iaith yn lleol wedi rhybuddio fod perfformiad yr economi a’r farchnad dai dros yr haf wedi dangos y byddai 8000 o dai newydd yn mynd tuag at dai gwyliau, Air B&B a denu mewnlifiad yn hytrach nag ar gyfer gweithwyr mewn swyddi newydd.