Mae Cymdeithas yr Iaith wedi diolch i Cabinet Cyngor Sir Caerfyrddin am eu penderfyniad i gadw ysgolion Mynydd-y-Garreg a Blaenau ar agor, ac yn galw nawr ar y Gweinidog Addysg i roi cymorth ymarferol i sicrhau cynaladwyedd amser hir ysgolion gwledig.

Ymgasglodd 200 mewn rali ar draeth y Parrog heddiw (23/10) i alw ar y Llywodraeth i drin yr argyfwng tai fel argyfwng go iawn, nid dim ond cynnal ymgynghoriadau a thrafod y broblem.

Dywedodd Hedd Ladd-Lewis, un o'r trefnwyr:

Bydd grŵp o gerddwyr yn dechrau ar eu taith o Dyddewi ddydd Iau yr 21ain o Hydref ac yn cyrraedd Trefdraeth ar gyfer rali Nid yw Cymru ar Werth ar draeth y Parrog ddydd Sadwrn y 23ain o Hydref.

Neges y cerddwyr yw bod ail dai a thai haf yn effeithio ar gymunedau ar draws y sir, ac nad problem yng ngogledd y sir yn unig yw hi.

Dywedodd  un o drefnwyr y daith gerdded:

Wedi i Gyngor Sir Benfro bleidleisio dros 100% o dreth ar ail gartrefi mae Cymdeithas yr Iaith wedi dweud bod angen i'r Llywodraeth weithredu nawr.

Dywedodd Bethan Williams, ysgrifennydd y Gymdeithas yn rhanbarth Caerfyrddin-Penfro:
"Mae hyn yn newyddion calonogol i gymunedau ar draws Sir Benfro, felly diolch i'r cynghorwyr a bleidleisiodd dros gynyddu'r dreth a phawb a ymgyrchodd dros y polisi. Bydd cyfle i ddiolch i'r Cyng. Cris Tomos, yn y rali ar y Parrog yn Nhrefdraeth ar y 23ain o Hydref.

Pleidleisiodd Cabinet Cyngor Sir Caerfyrddin yn unfrydol ddydd Llun y 27ain o Fedi dros ysgrifennu at y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles AS, i bwyntio allan nad oedd DIM UN ysgol fach yng Nghymru wedi derbyn arian gan Gronfa Ysgolion y 21ain ganrif i uwchraddio adeilad, a bod hyn yn groes i bolisi honedig y llywodraeth o rhagdyb o blaid cadw a datblygu ysgolion gwledig.

Mae recordiad y digwyddiad bellach ar gael i'w weld yma

Yn fforwm agored "Tynged yr Iaith Sir Gâr: Cyfraniad y Cyfryngau Digidol" ar ddydd Sadwrn y 25ain o Fedi bydd Cymdeithas yr Iaith yn tynnu ynghyd cynghorwyr etholedig a swyddogion y cyngor sir, prif swyddogion canolfan Yr Egin a'r rhai sy'n datblygu cynnwys Cymraeg ar gyfer y we er mwyn trafod sut all y cyfryngau digidol fod o fudd i'n cymunedau.

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi cwyno wrth Gynghorwyr Sir Gâr fod swyddogion i'w gweld yn anwybyddu cyfarwyddyd i ddefnyddio'r 4 mis nesaf i drafod gyda chymunedau lleol ddyfodol eu hysgolion lleol. Penderfynodd Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir Caerfyrddin ar Fawrth 1af i estyn cyfnod ymgynghoriad ar gynigion i gau Ysgolion Mynydd-y-Garreg a Blaenau tan ddiwedd tymor yr haf mewn ymateb  i ganllawiau diwygiedig y Gweinidog Addysg am gynnal ymgynghoriadau mewn pandemig.

Wrth sylwi ar benderfyniad Bwrdd Gweithredol Cyngor Sir Caerfyrddin i estyn cyfnod ymgynghoriad cyhoeddus ar ddyfodol Ysgol Mynydd-y-Garreg tan ganol Gorffennaf, mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar y Cyngor i ddefnyddio'r amser i roi sicrwydd i'r ysgol am ei dyfodol.

Dywed Ffred Ffransis ar ran Rhanbarth Caerfyrddin o'r Gymdeithas:

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi honni fod rhieni ysgolion pentrefol dan fygythiad yn cael eu trin fel darnau bach mewn gêm wleidyddol gan y pleidiau.

Heddiw, wrth adnewyddu'r caniatâd i Awdurdodau Lleol gynnal ymgynghoriadau yn ystod pandemig tra bo'r ysgolion ar gau, mae'r Gweinidog Addysg wedi ychwanegu'r nodyn canlynol, nad oedd yn y canllawiau gwreiddiol a gyhoeddwyd ar y 7ed Ionawr:

Mae Cyngor Sir Gaerfyrddin wedi dilyn ôl troed awdurdodau lleol eraill heddiw (Dydd Mercher 13/01) wrth dderbyn cynnig yn galw ar y Llywodraeth am ragor o rymoedd i reoli ail gartrefi.

Derbyniwyd y cynnig sy'n gofyn i'r Llywodraeth ddeddfu i sicrhau bod rhaid cael caniatâd cynllunio cyn newid tŷ yn ail-gartref neu lety gwyliau ac atal perchnogion rhag cofrestru ail dŷ yn fusnesau er mwyn osgoi trethi; ac i alluogi awdurdodau lleol i osod trothwy ar y nifer o ail gartrefi ym mhob ward.