Rydym wedi beirniadu cyhoeddiad y Llywodraeth heddiw (29 Ionawr) parthed yr argyfwng tai gan nad yw'r datganiad yn mynd yn ddigon pell.
Cyhoeddodd y Gweinidog Tai, Julie James, y bydd y Llywodraeth yn cynnal rhagor o waith ymchwil ar y mater ac “yn ystyried potensial cynllun cofrestru statudol ar gyfer pob llety gwyliau.”
Dywedodd cadeirydd Cymdeithas yr Iaith, Mabli Siriol:
Mae croeso i’ch cyfreithiwr/trawsgludwr ddefnyddio'r ddogfen isod (yn amodol ar y Telerau Defnyddio) os ydych yn berchen ar dŷ ag enw Cymraeg (naill ai gyda thir neu heb dir) yng Nghymru nad ydych yn bwriadu ei werthu ar hyn o bryd ond eisiau gwarchod yr enw ar gyfer y dyfodol.
Mae croeso i'ch cyfreithiwr/trawsgludwr ddefnyddio'r cymal isod (yn amodol ar y Telerau Defnyddio) os ydych yn gwerthu tir (na fu adeiladu arno) ag enw Cymraeg yng Nghymru ac eisiau atal prynwyr a'u holynwyr mewn teitl rhag newid yr enw yn y dyfodol.
Cynllun newydd yw DIOGELWN sy'n bartneriaeth rhwng Cymdeithas yr Iaith a phobl Cymru.
Rydym yn gweld enwau Cymraeg ar dai a thir fel eiddo cymunedol ac fel rhan annatod o gyd-dreftadaeth y Cymry y dylid eu diogelu er mwyn cenedlaethau’r dyfodol.
Cynllun i annog pobl yng Nghymru sy'n bwriadu gwerthu tŷ/tir ag enw Cymraeg i gymryd camau cyfreithiol i ddiogelu'r enw hwnnw
Cynllun i annog pobl yng Nghymru sy'n berchen ar dŷ/tir ag enw Cymraeg ond nad yw'n bwriadu'i werthu eto i gymryd camau i ddiogelu'r enw ar gyfer y dyfodol
Mae ymgyrchwyr iaith wedi croesawu bwriad Cyngor Ceredigion i weithredu ar yr argyfwng tai yn y sir.
Yng nghyfarfod llawn y Cyngor ddoe (21ain o Ionawr), gofynnodd arweinydd y Cyngor, Ellen ap Gwynn, i bwyllgor craffu drafod cynnig ar y mater yn ei gyfarfod nesaf ac i adrodd yn ôl cyn cyfarfod nesaf y cabinet ym mis Chwefror.
Mae Cyngor Sir Gaerfyrddin wedi dilyn ôl troed awdurdodau lleol eraill heddiw (Dydd Mercher 13/01) wrth dderbyn cynnig yn galw ar y Llywodraeth am ragor o rymoedd i reoli ail gartrefi.
Derbyniwyd y cynnig sy'n gofyn i'r Llywodraeth ddeddfu i sicrhau bod rhaid cael caniatâd cynllunio cyn newid tŷ yn ail-gartref neu lety gwyliau ac atal perchnogion rhag cofrestru ail dŷ yn fusnesau er mwyn osgoi trethi; ac i alluogi awdurdodau lleol i osod trothwy ar y nifer o ail gartrefi ym mhob ward.
Mae Cyngor Sir Caerfyrddin wedi cychwyn ymgynghoriad statudol chwe wythnos ar gynnig i gau Ysgol gyfrwng Cymraeg Mynydd-y-Garreg ger Cydweli tra bo'r ysgol ei hun ar gau oherwydd pandemig.
Ar yr un pryd bydd gofyn i'r Cyngor Sir dderbyn drafft ddiweddaraf y Cynllun Datblygu Lleol (hyd at 2033) er bod swyddogion yn cyfaddef y bydd y cynllun yn cael effaith negyddol ar y Gymraeg. Mae Cymdeithas yr Iaith wedi dweud fod hon yn "wythnos dywyll i'r Gymraeg yn Sir Gâr".
Mae Cymdeithas yr Iaith yn galw ar Lywodraeth Cymru i ollwng cynlluniau arfaethedig i drosglwyddo nifer o bwerau allweddol o gynghorau sir i bedwar Cyd-bwyllgor Corfforedig newydd gan y byddent yn “tanseilio democratiaeth leol ac yn gwanhau polisi iaith ar lefel sirol”.
Am 9am bore yfory (Dydd Mawrth 15ed o Ragfyr), bydd Pwyllgor Deisebau'r Senedd yn trafod deiseb a drefnwyd gan Gymdeithas yr Iaith sy'n galw ar y Llywodraeth i roi i Awdurdodau Lleol rymoedd i reoli'r farchnad dai mewn ardaloedd gwledig a thwristaidd. Rydym hefyd wedi penderfynu y byddwn yn trefnu y flwyddyn nesaf Rali Genedlaethol "Nid yw Cymru ar werth" ar hyd argae Tryweryn ger Y Bala lle boddwyd cymuned wledig Gymraeg Capel Celyn 55 mlynedd yn ôl.
