Mae grŵp o brotestwyr iaith wedi bod yn cysgu ar uned Llywodraeth Cymru yn Eisteddfod yr Urdd heddiw (1pm, Dydd Llun Mai 26) er mwyn protestio yn erbyn ei diffyg ymateb i ganlyniadau’r Cyfrifiad a ddangosodd gwymp yn nifer siaradwyr y Gymraeg.

Mae ymgyrchwyr iaith wedi gosod sticeri ar swyddfeydd y Llywodraeth yng Nghaernarfon y bore yma gan alw ar i’r Prif Weinidog Carwyn Jones fabwysiadu newidiadau polisi mewn ymateb i ganlyniadau’r Cyfrifiad.

Daeth tri chant o brotestwyr ynghyd yng Nghaernarfon ddydd Sadwrn er mwyn protestio yn erbyn cynlluniau i adeiladu wyth mil o dai yng Ngwynedd ac Ynys Môn.

Galwodd y brotest, a gafodd ei harwain gan bwyllgor lleol Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, am foratoriwm ar y cynllun datblygu lleol nes fydd gwaith ymchwil wedi ei gwblhau i fesur anghenion tai a gwasanaethau ym mhob cymuned yn y sir. Mae cynghorau Gwynedd ac Ynys Môn yn ymgynghori ar eu cynlluniau datblygu lleol ar hyn o bryd.

Mae chwech aelod o Senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi gadael swyddfeydd Llywodraeth Cymru yng Nghyffordd Llandudno, chwe awr wedi iddynt gau’r fynedfa mewn protest dros y diffyg ymateb i ganlyniadau argyfyngus y Cyfrifiad.

Wrth ddod â’r brotest i ben am hanner dydd heddiw, dywedodd Robin Farrar, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg:

Mewn llythyr agored i'r wasg heddiw, mae rhai o awduron amlycaf Cymru yn nodi eu pryder am yr hyn fydd yn cael ei gynnig yng Nghynllun Datblygu Lleol siroedd Gwynedd a Môn.

Gobaith y cynllun fydd gweld adeiladu bron i 8,000 o dai yn y ddwy sir yn ystod y degawd nesaf.

Daeth dros 200 o brotestwyr ynghyd ym Mangor heddiw er mwyn gwrth-dystio ar fyr rybudd yn erbyn Morrisons ar ôl i’r cwmni wrthod rhoi meddyginiaeth i glaf am fod y presgripsiwn yn Gymraeg.

Ymysg y siaradwyr yn y gwrth-dystiad, roedd yr Aelod Seneddol lleol dros Arfon Hywel Williams, y Cynghorydd Sian Gwenllian a Sian Howys o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Yn ymateb i'r stori fod presgripsiwn wedi ei wrthod gan fferyllfa Morissons Bangor am ei fod yn Gymraeg, dywedodd Osian Jones, Swyddog Maes y mudiad yn y gogledd:

Ar gychwyn y flwyddyn newydd, mae aelodau o'r mudiad iaith Cymdeithas yr Iaith
Gymraeg yn rhybuddio y gall 2014 fod yn flwyddyn dyngedfennol i ddyfodol y
Gymraeg yn siroedd Gwynedd a Môn.

Yn ystod y flwyddyn mi fydd Cynghorau Sir Gwynedd a Môn yn penderfynu cymeradwyo
neu beidio eu Cynllun Datblygu Lleol ar y cyd, cynllun sydd am weld adeiladu
bron i 8,000 o dai rhwng y ddwy sir yn ystod y deg mlynedd nesaf.

Mae ymgyrchwyr iaith wedi gwneud cwyn wedi pryderon am y diffyg clybiau nofio cyfrwng Cymraeg ar gael ym mhwll nofio Ynys Mon, er bod mwyafrif trigolion y sir yn siarad Cymraeg.

Mae'r mudiad iaith Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi dweud bod angen hawliau clir i wasanaethau hamdden yn Gymraeg yn y safonau a fydd yn cael eu cyhoeddi gan y Llywodraeth yn y flwyddyn newydd.